Update: Laatste uur voor de kerkklokken geslagen?

De Gemeente beheert de uurwerken en kerkklokken in enkele kerktorens. In augustus 2021 zijn, op verzoek van een aantal inwoners, de klokken van de Maria Magdalenakerk in Zaandam tussen 23:00 en 07:00 uur uitgezet. Dit is gedaan om de betreffende bewoners tegemoet te komen. Naar aanleiding hiervan kwam het verzoek van andere buurtbewoners om de kerkklokken juist weer aan te zetten. Nu luiden de klokken weer 24 uur per dag.

De gemeente kreeg ook het verzoek van een bewoner in de Rosmolenwijk om de kerkklokken ’s nachts uit te zetten. Deze twee verzoeken zijn aanleiding om te onderzoeken of het wenselijk is om nadere eisen te stellen aan het geluidsniveau van kerkklokken s‘nachts.

Op 8 maart 2022 heeft het college besloten dat zij een voorstel tot het beperken van het geluidsniveau bij het luiden van kerkklokken wil voorbereiden en ter besluitvorming wil voorleggen aan de gemeenteraad. De raad is hierover met een raadsinformatiebrief geïnformeerd.

Raadsvoorstel ‘Het geluidsniveau van (kerk-)klokken’

Donderdag 9 februari a.s. gaat de gemeenteraad in discussie over het raadsvoorstel ‘Het geluidsniveau van (kerk-)klokken’. In dit voorstel zullen kerken het geluidsniveau van hun klokken voor in de nachtelijke uren moeten reduceren door het stellen van regels in de verordening fysieke leefomgeving aan het geluidsniveau van kerkklokken en andere klokken zoals carillons. Het gehele voorstel van de gemeente kunt u hier vinden.

Onze vragen

Wij hebben hierover de volgende vragen gesteld:

1. In het raadsvoorstel staat ‘een pittige discussie’ genoemd over het kerkklokken slaan in nachtelijke uren. Heeft u deze discussie inzichtelijk en zo ja, zou u deze willen delen?
2. U stelt dat er veel mensen het slaan van de kerkklokken zien als traditie en een kleine groep die bepaald geluid als hinderlijk ondervinden. Kunt u deze aantallen specificeren naar de (ongeveer) hoeveelheden?
3. In de toelichting op het stuk staat dat er ‘mogelijk zelfs invloed op de gezondheid’ is. Hier wordt echter nergens onderbouwing voor gegeven. Hoe is dan tot deze stelling gekomen?
4. Waarom is in bovengenoemde zin de term ‘zelfs’ gebruikt? Hiermee wordt de indruk gewekt dat de tekst sturend is.
5. Is de mening van de kerkbesturen gevraagd en bekend? Zo ja, wilt u deze dan (bij deze) met ons delen?
6. Is bekend wanneer natuurlijke momenten zijn qua onderhoud/vervanging zodat klokken kunnen worden aangepast tijdens het reeds geplande onderhoud? Op deze manier zullen de meerkosten beperkt zijn. Deze vraag in voorbereiding op een eventueel amendement de aanpassingen pas te laten geschieden op een natuurlijk moment.

Hoe verder

Komende donderdag 9 februari 2023 zullen in het Zaanstad beraad de diverse partijen hun mening geven, waarna zal worden besloten of het voorstel in stemming wordt gebracht al dan niet met de nodige amendementen/moties.

Wil je op de hoogte blijven?
Laat hier je e-mailadres even achter en we informeren je!

Update:

Onze vragen zijn beantwoord en daarnaast heeft de Orkaan een goed stuk geschreven over het onderwerp zoals behandeld in het Zaanstad beraad van 9 februari 2013

Vraag 1: In het raadsvoorstel staat ‘een pittige discussie’ genoemd over het kerkklokken slaan in nachtelijke uren. Heeft u deze discussie inzichtelijk en zo ja, zou u deze willen delen?

Op social media heeft een discussie plaats gevonden tussen bewoners uit de wijk ’t Kalf die voor- en tegen het uitzetten van de kerkklokken waren. De bewoners die het verzoek hebben gedaan tot het uitzetten van de kerkklokken geven aan dat zij de contacten intimiderend en bedreigend hebben ervaren. Voor betrokkenen is dit aanleiding geweest om zich terug te trekken uit discussies die op social media werden gevoerd.

Vraag 2: U stelt dat er veel mensen het slaan van de kerkklokken zien als traditie en een kleine groep die bepaald geluid als hinderlijk ondervinden. Kunt u deze aantallen specificeren naar de (ongeveer) hoeveelheden?

Wij kennen in ’t Kalf 9 adressen van bewoners die voor het beperken van het geluidsniveau zijn en 55 adressen van bewoners die tegen het voorstel zijn. Daarnaast is er één persoon in de Rosmolenwijk die aangeeft overlast te ervaren van de kerkklokken van de Noorderkerk en de Sint Bonifatiuskerk. Het verzoek uit de Rosmolenwijk is niet gecommuniceerd met de overige bewoners in de wijk. We weten niet hoeveel bewoners in de Rosmolenwijk tegen dit voorstel.

Vraag 3: In de toelichting op het stuk staat dat er ‘mogelijk zelfs invloed op de gezondheid’ is. Hier wordt echter nergens onderbouwing voor gegeven. Hoe is dan tot deze stelling gekomen?

Wetenschappelijk is aangetoond dat er blootstelling aan geluidsoverlast een negatieve invloed heeft op het welzijn van mensen en dat dit ook kan leiden tot gezondheidsproblemen. Zo wordt dit vermeld op onder meer de website van het RIVM. (Effecten van geluid | RIVM).

Vraag 4: Waarom is in bovengenoemde zin de term ‘zelfs’ gebruikt? Hiermee wordt de indruk gewekt dat de tekst sturend is.

Mensen ervaren geluid en geluidsoverlast niet op dezelfde manier en de effecten ervan zijn verschillend. De woord “zelfs” is hier bedoeld om aan te geven dat uiteindelijk het voor bepaalde mensen invloed kan hebben op de volksgezondheid. In deze specifieke situatie is er een bewoner ’t Kalf die vanwege lichamelijke klachten, een slaaponderzoek heeft ondergaan. De uitkomsten van dit onderzoek tonen aan dat er een directe relatie is met het luiden van de kerkklokken.

Vraag 5: Is de mening van de kerkbesturen gevraagd en bekend? Zo ja, wilt u deze dan (bij deze) met ons delen?

Er is gesproken met de Rooms Katholieke Gemeente Zaanstad en de Protestante Gemeente Zaandam. Zij zien liever niet dat er regels worden opgesteld voor het geluidsniveau van de kerkklokken. Zij ervaren het luiden van de kerkklokken niet als een vorm van overlast. De kerkklokken luiden al lange tijd op deze wijze. Zij begrijpen dat bewoners overlast kunnen ervaren. Het liefst gaan ze ook in gesprek met mensen die overlast ervaren. Zij geven aan dat er verschil is tussen het luiden van de kerkklokken voor het oproepen tot gebed en het slaan van kerkklokken voor de tijdsaanduiding. Zij zijn van mening dat het slaan van kerkklokken voor de tijdsaanduiding, geen religieuze betekenis heeft. In het gesprek wordt de conclusie getrokken dat het luiden van kerkklokken voor religieuze doeleinden gebeurt na 07.00 uur en eindigt op 23.00 uur.

Zij vragen de gemeente om duidelijk waar aan te geven waar het geluidsniveau gemeten wordt en bij hoeveel melders er sprake is van overlast. Ook verzoeken zij de gemeente om een subsidie in te stellen. Zij geven aan dat zij maar beperkte financiële middelen hebben voor het onderhoud van kerkgebouwen.

Door de Rooms Katholieke Gemeente Zaanstad is aangegeven dat een gesprek hebben gehad MAAK Zaanstad. Zij verwachten dat verdichting van de stad zal leiden tot meer mensen die overlast ervaren van de kerkklokken.

Aanvullend aan dit gesprek zijn 24 eigenaren van kerkklokken in december 2022 per brief geïnformeerd over het voornemen om regels te stellen aan het kerkklokken luiden. Bij vragen over dit voornemen kunnen zij contact opnemen met de gemeente Zaanstad. De gemeente heeft één telefonische reactie ontvangen van het bestuur van de Kogerkerk. Zij onderkennen dat omwonenden overlast kunnen ervaren en hebben geen inhoudelijk bezwaren over het voorstel. Er wordt door het kerkbestuur erop gewezen dat de gemeente de kosten moet dragen van aanpassing van de kerkklokken.

Vraag 6: Is bekend wanneer natuurlijke momenten zijn qua onderhoud/vervanging zodat klokken kunnen worden aangepast tijdens het reeds geplande onderhoud? Op deze manier zullen de meerkosten beperkt zijn. Deze vraag in voorbereiding op een eventueel amendement de aanpassingen pas te laten geschieden op een natuurlijk moment.

De kerkklokken die bij de gemeente in beheer zijn worden één keer per jaar geïnspecteerd. Op basis van de inspectie wordt noodzakelijk onderhoud ingepland. Bij een inspectie waar geen gebreken naar voren komen, zijn er dat jaar geen verdere onderhoudsmomenten. Deze kerkklokken worden dan in het daaropvolgende jaar opnieuw geïnspecteerd.

Hoe kerkbesturen het onderhoud uitvoeren van hun kerkklokken, is bij de gemeente niet bekend.

Daar waar een melding van geluidsoverlast wordt gedaan bij de gemeente, mag een melder ook een redelijke termijn verwachten dat er iets gedaan wordt aan de overlast. Eerst is er een akoestische meting nodig waaruit moet blijken dat er terecht sprake is van geluidsoverlast. Daarna wordt de eigenaar van de kerkklok gevraagd maatregelen te nemen.

De inschatting is dat het niet altijd mogelijk zal zijn om een natuurlijk onderhoudsmoment af te wachten. Met een amendement, zou de raad een besluit kunnen nemen over een termijn waarop het kerkbestuur een aanpassing gerealiseerd moet hebben.