Democratisch Zaanstad (DZ) blijkt roepende in de woestijn die gelijk kreeg

In een krachtig advies heeft de onafhankelijke externe hoor- en adviescommissie de gemeenteraad van Zaanstad op alle fronten ongelijk gegeven in haar beslissing om een referendum over de toekomst van de Zaanse Schans te blokkeren. De commissie adviseert de raad unaniem om het bezwaar van het actiecomité ‘Hou de Zaanse Schans Open!’ gegrond te verklaren en het referendum alsnog mogelijk te maken. Een opvallende rechtvaardiging voor de fractie van Democratisch Zaanstad, die vanaf het eerste moment als een van de weinigen en als een “roepende in de woestijn” tegen het afwijzingsbesluit stemde. Raadslid Jos Kerkhoven waarschuwde in de bewuste raadsvergadering van 22 mei al dat de raad een “historische fout” beging en dat dit besluit “de dood van de democratie” betekende. Het commissieadvies bevestigt nu zijn sombere voorspelling en het gelijk van zijn fractie: de afwijzing was onvoldoende gemotiveerd en ondemocratisch.

Raad faalt in onderbouwing, Democratisch Zaanstad had gelijk

De gemeenteraad wees op 22 mei 2025 een verzoek voor een inleidend referendum af. De raad beriep zich daarbij op “andere zwaarwegende redenen”, zoals vertraging en inkomstenverlies. De externe commissie stelt nu in haar advies van 6 oktober 2025 dat de raad volstrekt onvoldoende heeft onderbouwd waarom deze redenen in dit geval zo zwaarwegend zijn dat ze het democratisch recht op een referendum moeten overschaduwen. Precies dezelfde kritiek die raadslid Kerkhoven en Democratisch Zaanstad tijdens de raadsvergadering ventileerden, maar toen in de wind werd geslagen.

Uit het commissieadvies: “De commissie kan uit het bestreden besluit niet opmaken dat daarin objectieve risicoanalyses, harde deadlines of een tijdspad zijn opgenomen die de door uw raad gestelde urgentie rechtvaardigen.” De commissie bevestigt hiermee de lijn van Democratisch Zaanstad: de argumenten van het college waren niet hard te maken.

Democratisch belang zwaarder dan bezwaren raad

De commissie benadrukt het grote democratische belang van een referendum over een ingrijpend besluit als het plan ‘Toekomstbestendige Zaanse Schans’. De fractie van Democratisch Zaanstad heeft dit principe altijd vooropgesteld. Tijdens de debatten benadrukte Kerkhoven dat het afwijzen van een geldig volksinitiatief het vertrouwen in de politiek ernstig zou schaden. De commissie stelt nu hetzelfde: “Een referendum biedt een extra democratisch instrument naast verkiezingen en inspraakprocedures.”

Geen bewijs voor beschuldigingen raad

De commissie veegt ook de beschuldigingen van de raad van tafel. De raad suggereerde dat het referendumverzoek was gebaseerd op misleidende informatie. De commissie stelt hierover: “Van concreet bewijs (…) is de commissie niet gebleken. Uw raad heeft zijn stelling hierover naar de mening van de commissie niet aannemelijk gemaakt.” Ook hierin staat de commissie aan de kant van Democratisch Zaanstad, dat altijd pleitte voor een serieuze omgang met de bezorgdheid van burgers in plaats van het in diskrediet brengen van initiatiefnemers.

Advies: Herroep het besluit en sta referendum toe – Kerkhoven had gelijk!

Het advies van de commissie is helder en een volledige bevestiging van het standpunt van Democratisch Zaanstad en de waarschuwingen van Jos Kerkhoven:

1. Verklaar het bezwaar gegrond.

2. Herroep het besluit van 22 mei 2025.

3. Sta het referendum over het plan ‘Toekomstbestendige Zaanse Schans’ alsnog toe.

Voor Democratisch Zaanstad is dit een trieste bevestiging. Waar raadslid Kerkhoven waarschuwde voor een “historische fout” en “de dood van de democratie”, heeft een onafhankelijke commissie hem nu in het gelijk gesteld. De commissie sluit af met de opmerking dat een breed gedragen besluit, genomen via een referendum, het uiteindelijke beleid alleen maar sterker kan maken – een overtuiging die Democratisch Zaanstad altijd is toegedaan.

Met dit duidelijke en scherpe advies ligt de bal nu opnieuw bij de gemeenteraad van Zaanstad. De vraag is of de meerderheid nu wel luistert naar dit heldere advies, naar de roep om inspraak van haar inwoners, en naar de fractie die vanaf het begin aan de juiste kant van de democratie stond: Democratisch Zaanstad.

Artikel de Orkaan:

https://www.deorkaan.nl/raad-zaanstad-teruggefloten-laat-referendum-zaanse-schans-gewoon-doorgaan