EBS heeft onvoldoende personeel om reizigers als volwaardige busvervoerder in Zaanstad volledig te bedienen. Dit volgens de minimale standaarden die u van dienstregelingen als Connexxion wel gewend was. EBS is sinds de ingang van de nieuwe concessie niet in staat om een service niveau te leveren wat u als reiziger gewend was. In hoofdlijnen de strekking van antwoorden van de Gemeente en de Vervoersregio Amsterdam op de vragen van Democratisch Zaanstad.

Hoe kon het zover komen

Bij een nieuwe aanbesteding aan een nieuwe of andere busvervoerder zou je ervan uit mogen gaan, dat er tijdens het aanbestedingsproces en de selectie heel zorgvuldig wordt omgegaan met de belangen van de reizigers op de eerste plaats. Reizigers zijn immers de cash-cows die het rendement moeten gaan betalen en vooral ‘zeker’ en ‘veilig’ als niet met ‘plezier’ en ‘comfortabel’ van A naar B willen reizen met de bus. Dat waren ze immers zo gewend.

Due diligence

Personeel tekort, materieel tekort, matige tot slechte communicatie aan reizigers of inwoners door EBS, het zijn geen konijnen die nu nog uit de hoge hoed mogen komen ‘na’ het toewijzen van een nieuwe aanbesteding/concessie waar het gaat om zeer aanzienlijke bedragen en contracten.

Alles wijst ernaar (dit is onze DZ interpretatie) dat het Due diligence proces (een normale proces stap) tijdens het proces van de aanbesteding, niet zorgvuldig, goed of volledig is uitgevoerd en dat de toewijzing van de concessie aan een (kennelijk) incapabele busvervoerder als EBS misschien onterecht is geweest of voorkomen had kunnen worden.

De Rijksoverheid is daar helder over: Als u internationaal onderneemt, kunnen uw activiteiten positieve én negatieve effecten hebben in het land waar u zakendoet. Het is belangrijk dat u de risico’s kent en verantwoordelijkheid neemt voor de negatieve effecten. Dit kan met ‘due diligence’. Due diligence houdt in dat u:

• de (mogelijke) risico’s van uw bedrijfsactiviteiten identificeert;
• negatieve effecten voorkomt of zoveel mogelijk beperkt;
• hierover communiceert;
• en, indien nodig, herstelmaatregelen neemt.

Dit geldt voor de hele keten. Dus voor uw eigen activiteiten, maar ook voor de activiteiten in de toeleveringsketen en van uw zakelijke relaties. (lees u de reiziger) Denk hierbij aan risico’s op het gebied van mensenrechten, zoals gedwongen arbeid, maar ook aan milieuvervuiling of onvoldoende personeel en geen materiaal ?

Het moge duidelijk zijn dat de aanbesteding/concessie aan EBS in deze geen schoonheidsprijs verdiend. Marktwerking begint bij u als reiziger. Zonder tevreden reizigers en opgeheven haltes kan er geen sprake zijn van een markt en bent u overgeleverd aan de waan van de dag hoe u van A naar B moet komen. Van A naar Beter is uw insteek, niet naar Slechter.

We nemen je mee

Wij volgen met interesse en belangstelling de mooie toezeggingen in de antwoorden door de gemeente deels in afstemming met de Vervoerregio Amsterdam, op onze vragen:

1. Wat zijn de voornaamste technische oorzaken voor de frequente uitval van EBS-bussen in de regio Zaanstreek?
   Antwoord: De voornaamste reden is personeelsgebrek.
2. Welke specifieke problemen of complicaties vertragen de levering van de elektrische bussen die oorspronkelijk voor april waren gepland?
   Antwoord: Er is een vertraging in de levering van onderdelen. Hierdoor duurde het langer voor de bussen konden worden afgewerkt.
3. Hoe wordt de communicatie tussen de vervoerregio Amsterdam en de inwoners van de Zaanstreek momenteel beheerd, en welke verbeteringen kunnen worden ingezet om dit te optimaliseren?
   Antwoord: De Vervoerregio Amsterdam is een samenwerkingsverband van 14 gemeenten en als opdrachtgever verzorgen wij het openbaar vervoer verdeeld over drie concessies. Via onze communicatiekanalen (onze website, sociale media, onze publiekswebsite Wij Nemen je Mee én onze nieuwsbrief) communiceren wij over de actuele ontwikkelingen binnen onze hele regio. Daarnaast sturen wij regelmatig persberichten uit naar de regionale en lokale media. De vervoerder is verantwoordelijk voor de communicatie met de reiziger. De Vervoerregio monitort deze communicatie met de reiziger als onderdeel van de implementatie van de concessie. De Vervoerregio gaat kijken of zij ook een rol moet gaan spelen in de communicatie richting de reizigers, zonder daarbij de rol van de vervoerder over te nemen.
4. Welke oplossingen zijn beschikbaar om de boetes die aan EBS worden opgelegd door de vervoerregio Amsterdam te gebruiken voor het verbeteren van het busvervoer?
   Antwoord: Daar wordt momenteel over nagedacht. Op een later moment volgt hierover communicatie.
5. Wat zijn de vereisten voor het opzetten van een eigen taxidienst door de gemeente Zaanstad om de uitgevallen ritten van het openbaar vervoer te compenseren?
   Antwoord: Het opzetten van een eigen taxidienst is niet mogelijk om verschillende redenen. Het willekeurig aanbieden van alternatief openbaar vervoer leidt tot het schenden van de gestelde concessievoorwaarden en leidt tot verstoringen van het vervoersysteem. Bovendien zien we dat met de invoering van de aangepaste dienstregeling de betrouwbaarheid van het busvervoer is verbeterd en de laatste weken minder ritten uitvallen.
6. Op welke manier worden de duur en omvang van de problemen met het openbaar vervoer in kaart gebracht en wat zijn de bevindingen hiervan?
   Antwoord: De Vervoerregio heeft minimaal wekelijks overleg met de vervoerder. In dit overleg wordt besproken of merkbaar is dat de tekortkomingen worden opgelost. De huidige evaluatie is positief. Er worden kleine stappen vooruit gezet. Er zijn nog wel vele stappen te gaan.
7. Gaat de gemeente Zaanstad een officieel bericht aan haar inwoners sturen en wat zal de strekking hiervan zijn?
   Antwoord: De gemeente Zaanstad gaat een aantal middelen inzetten (denk aan onze sociale media kanalen en het Zaanstad journaal) om inwoners op de hoogte te brengen van het platform Meerplus waar de actuele dienstregeling en het laatste nieuws te vinden is. De gemeente zal inwoners erop wijzen dat in ieder geval tot aan september EBS met een afgeslankte dienstregeling rijdt. We doen dit ook in afstemming met de Vervoerregio die zelf ook middels haar eigen communicatiemiddelen reizigers op de hoogte brengt.
8. Als EBS vasthoudt aan het bedrag van euro 12,50 voor een kaartje gaat Zaanstad/de vervoerregio reizigers hierin compenseren?
   Antwoord: Nee, dat gaat de Vervoerregio niet doen. Er is met het samengaan van beide concessies sprake van één dagkaart voor de gehele concessie Zaanstreek-Waterland, niet meer van 2 aparte dagkaarten voor 2 delen van de nieuwe concessie. Daarbij is de oude prijs (€12,50) van de concessie Waterland gehanteerd, maar is deze kaart nu dus wel in een groter reisgebied geldig. Bovendien reizen meereizende kinderen tot en met 11 jaar nu gratis mee, waarmee het naar het oordeel van de Vervoerregio geen reden is om tot compensatie over te gaan.
9. De tarieven van EBS liggen aanzienlijk hoger dan voorheen en de NS. Wat gaat Zaanstad/ Vervoerregio doen om ov-gebruik te stimuleren? (Inchecken met pinpas ~3x zo duur. Inchecken met OV-chipkaart ~50% duurder).
   Antwoord: Het landelijk instaptarief (€1,08) en het kilometertarief (€0,196 per km) is niet veranderd met de start van de nieuwe concessie, ook is de reguliere indexatie per 1 januari dit jaar achterwege gebleven. De tarieven zijn dus niet gestegen, anders dan in de vraag wordt gesuggereerd.
   
   Wel is het zo dat met de overgang naar de nieuwe concessiehouder de verkoop van de losse (stads-)ritkaart is gestaakt. Deze kaart kostte destijds €2,80 en was geldig voor 1 rit binnen een plaats. Alternatief is inchecken met de bankpas of telefoon, dat voor ritten binnen een stad (bijvoorbeeld Zaandam) altijd goedkoper is dan het kopen van een los kaartje. Zo kost een enkele reis met bankpas of OV-chipkaart tussen de halte Voorsterbeek in ’t Kalf en Zaandam Station, de langste rit die je met 1 bus binnen Zaandam kunt maken, €2,31, tegen €2,80 destijds met een los kaartje.

Wordt vervolgd…

Sinds de lancering van de busdiensten van EBS in de Zaanstreek op 10 december 2023, lijkt het al vanaf het begin niet goed te gaan. Klachten over uitvallende bussen, verouderde reisinformatie en vieze voertuigen hebben de kop opgestoken, waardoor reizigers gefrustreerd zijn geraakt door de gebrekkige dienstverlening.

Jos Kerkhoven van Democratisch Zaanstad heeft donderdagavond kritische vragen gesteld aan wethouder Slegers, die zowel wethouder mobiliteit in Zaanstad als bestuurslid van de Vervoerregio Amsterdam is. Kerkhoven eist meer transparantie over de frequentie van uitvallende bussen en wil wekelijkse updates ontvangen. Echter, Slegers verdedigde zich door te stellen dat het delen van dergelijke gegevens te arbeidsintensief zou zijn en onpraktisch is.

Ondanks de verdediging van Slegers, blijft Kerkhoven vasthouden aan zijn eis voor regelmatige updates en meer inspanningen om reizigers te informeren over hoe ze klachten kunnen indienen. Hoewel Slegers beweert dat er al QR-codes in de bussen hangen waarmee reizigers gemakkelijk klachten kunnen indienen, is Kerkhoven van mening dat er meer moet worden gedaan om deze informatie breed bekend te maken

Bovendien hebben reizigers gemeld dat er in de bussen excuusbriefjes hangen waarin EBS toegeeft dat ze momenteel niet aan de serviceverwachtingen kunnen voldoen. Dit heeft de frustraties van de reizigers alleen maar vergroot.

Jos Kerkhoven heeft aangegeven dat hij niet tevreden is met de reacties van Slegers en zal nadenken over mogelijke vervolgstappen om de situatie te verbeteren. Met de concessie van de Vervoerregio Amsterdam in handen van Slegers, lijkt het erop dat er dringend actie nodig is om de problemen bij EBS aan te pakken en de kwaliteit van het busvervoer in de Zaanstreek te verbeteren.

De oorspronkelijke dienstregeling waarvoor busvervoerder EBS ingeschreven heeft en waarop de aanbesteding is gegund, zal pas ergens na de zomer ingevoerd worden. Dat is de boodschap van de Vervoerregio Amsterdam aan de reizigers.

In het TV-programma 1Vandaag werd aandacht gegeven aan de problemen met busvervoerder EBS. Hoor en zie Zaankanter Dustin Benjamins als lokale waakhond van het openbaar vervoer en het bestuurslid Slegers van de Vervoerregio Amsterdam:

Bron: NPO – 1Vaandag