De gemeenten zouden jeugdzorg goedkoper en beter regelen. Het tegenovergestelde is gebeurd. Wat ging er mis?

Gemeenten hebben een aandeel in de stijgende jeugdzorgkosten.

Dat bleek eens te meer in Beintema’s provincie Friesland, waar de stuurgroep Taskforce Jeugd in de tweede helft van 2018 adviesbureau KPMG de opdracht gaf de oorzaken van de enorme kostenstijging te onderzoeken. KPMG concludeerde in het eindrapport dat de Friese gemeenten, vooral dankzij te hoge tarieven, 8,5 miljoen euro te veel hadden betaald aan zorgaanbieders. Inmiddels is daar 4,5 miljoen van terug. ‘Slechts 4,5 miljoen,’ constateert Beintema. ‘De rest is allemaal over de balk gesmeten.’

Niet alleen Follow the Money had vragen over de jeugdzorg: hoe kan er zoveel meer geld naar jeugdzorg gaan, terwijl wachtlijsten groeien, instellingen de deuren sluiten en ouders met hun kinderen van kastje naar muur worden gestuurd?

Miljardenschip in de mist

Follow the Money verzamelde data bij gemeenten en stelde zelf meerjarige financiële analyses samen van 1472 jeugdzorgaanbieders. Deze databank stelden we beschikbaar aan negentien journalisten van elf redacties. Samen zochten we in drie reeksen publicaties uit wat deze cijfers zeggen over de rol van geld in het jeugdzorgstelsel. Deze artikelen staan verzameld bij FTM op Jeugdzorg in het Rood.

Wat ontzettend opviel, is in hoeveel bochten gemeenten zich wringen om maar niet te verantwoorden waarom zij hun administratie niet of slecht op orde hebben. Want hoe kunnen raadsleden zonder informatie hun controlerende taak uitvoeren? Zo blijft jeugdzorg een stuurloos miljardenschip in de mist.

Prijsopgave

Het Noordhollandse Zaanstad stelde in de zomer van 2020 cliëntenstops in bij 13 van de 36 jeugdzorginstellingen, in een poging de kosten in te dammen. In dat jaar had Zaanstad al ruim 34 miljoen euro meer uitgegeven aan jeugdzorg dan de gemeente had begroot. De Rekenkamer Metropool Amsterdam onderzocht op verzoek van de gemeenteraad de oorzaken. Conclusie:

Des te meer reden om aan het onderzoek van Follow the Money mee te doen, dacht Juliëtte Esmée Rot, fractievoorzitter van Democratisch Zaanstad. Nadat een agenda-initiatief en een motie waarin Rot verzocht om deelname aan het onderzoek zonder resultaat bleven, vroeg ze haar college in april 2021 wanneer het over de brug zou komen met de beloofde medewerking. Wat ze kreeg, was een prijsopgave: het zou de gemeente Zaanstad 48.620 euro kosten om aan ons verzoek te voldoen.

Externe inhuur was nodig om data uit de systemen compatibel te maken, de gemeente moest aanvullende vragen uitzetten bij de aanbieders en gecertificeerde instellingen, en ook het ambtenarenapparaat zou een grote inspanning moeten verrichten. Dat betekende keuzes maken, en die medaille viel niet de kant van Follow the Money op. Want: ‘We kunnen niet stoppen met de lopende trajecten zoals de inkoop specialistische hulp, ontwikkeling Stichting Jeugdteam en de aanbevelingen vanuit het Rekenkameronderzoek,’ aldus het Zaans college. ‘Daarnaast is er
momenteel geen geld beschikbaar om dergelijke externe inhuur te plegen.’

Gevolg: Rot en haar collega-raadsleden hebben nog altijd geen actueel overzicht. ‘In Zaanstad is het credo: eerst zorg verlenen, dan kijken naar de kosten. Duidelijkheid over waarom de kosten aan jeugdzorg stijgen, terwijl het aantal aanvragen daalt, is er daarmee niet. Op dit moment zou ik echt niet weten waar al dat geld aan opgaat.’

Rot zoekt de oorzaak in de Zaanse ‘wet van de schuivende panelen’: ‘In deze gemeente dicht men het ene gat met het andere. Zo van: dit jaar hebben we deze kosten niet, dus gebruiken we het geld ergens anders voor. Mijn vermoeden is dat jeugdzorg zo over verschillende posten verdeeld is.’

Vandaar dat Rot namens Democratisch Zaanstad gewoon doorvraagt. Ze kreeg van de wethouder al meermaals een tik op de vingers. ‘Ze belde over een ander onderwerp dan jeugdzorg met de mededeling: hoeveel vragen kun je stellen? Of ik krijg het verwijt dat raadsleden te veel detailvragen stellen en meer op hoofdlijnen moeten zitten. Maar als ik het niet begrijp, vraag ik door.’

Rot heeft haar eigen college zelfs al via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) tot antwoorden proberen te dwingen, op een ander onderwerp dan jeugdzorg, maar toch. ‘Tot aan de rechtbank aan toe. Dat is hier blijkbaar nodig.’

Volg hier het Follow the Money dossier Jeugdzorg in het rood:
https://www.ftm.nl/dossier/jeugdzorg-in-het-rood

Fractievoorzitter @julietterotRot van @DZaanstad geeft reactie voor @NHNieuws over zorgen radioactieve stort bij Nauerna.

https://www.nhnieuws.nl/nieuws/291039/zorgen-om-stort-radioactieve-stof-bizar-dat-wij-niet-geinformeerd-worden

Zorgen om stort radioactieve stof: “Bizar dat wij niet geïnformeerd worden”

31 augustus 2021, 21.16 uur · Aangepast 1 september 2021, 08.49 uur · Door Mischa Korzec & Stella Vrijmoed

‘Worden wij het afvalputje van de Wieringermeer?’ Dat vragen bewoners zich af die in de buurt wonen van de afvalplek waar de radioactieve stof polonium geloosd wordt, zegt Lilian Peters van GroenLinks. Volgens de Autoriteit Nucleaire Veiligheid gaat het om een storm in een glas water.

Peters werd gewezen op een wob-verzoek dat een vergunning van de Autoriteit Nucleaire Veiligheid openbaarde. Deze vergunning gaf Tata Steel toestemming om vier stoffen te storten op de afvalstort in Wieringermeer, waaronder polonium. “Ik ben heel erg onaangenaam verrast”, zegt Peters.

Polonium-210 is een zeer giftige stof en is onder andere gebruikt om de Russische spion Aleksandr Litvinenko te vergiftigen. Ook in Nauerna wordt het gestort. Een buurtbewoner is ontsteld: “Het is bizar dat wij als direct omwonenden niet geïnformeerd worden dat dat hier wordt gestort en of dat gevaarlijk is of niet.”

Volgens de norm

Maar volgens de Autoriteit Nucleaire Veiligheid is de concentratie polonium in het afval dat van de staalfabriek komt laag. “Daarom mag het ook worden gestort op een afvaldepot zoals de Wieringermeer.”

Desondanks maakt Lilian Peters zich zorgen. Toen ze eerder al praatte met Afvalzorg en de gemeenten, was daar volgens haar het woord polonium niet gevallen. “Terwijl het toen ook al gestort werd. Dan denk ik: wat wordt er nog meer gestort wat wij niet weten?”

Tekst Zaanstadnieuws.nl:

Democratisch Zaanstad meent dat er wel wat respectvoller mag worden omgegaan met menselijke resten in te ruimen graven en vindt dat de gemeente daar regels voor moet opstellen zolang de Rijksoverheid het laat afweten. Een artikel in De Telegraaf met de kop Strijd tegen macabere misstanden grafruiming: ‘De ruggenwervels staken uit de grond’ gaf de aanzet.

Twee mannen van de stichting Alert & Zorgzaam zetten in het stuk uiteen waarom zij al decennialang strijden voor wet- en regelgeving over grafruiming. Uit de antwoorden op  technische vragen begreep DZ-fractievoorzitter Juliëtte Rot dat ook in Zaanstad risico’s op de loer liggen: in het geval van algemene graven worden er meerdere tegelijk geruimd door een gespecialiseerde aannemer, die daarvoor zijn eigen materieel gebruikt. Particuliere graven worden met de hand geruimd bij het delven van een nieuw graf.

Omdat Zaanstad streeft naar een duurzame inzetbaarheid van het personeel wordt de fysieke belasting voor medewerkers daar waar mogelijk beperkt door hulpmiddelen in te zetten. En daar gaat het volgens Alert & Zorgzaam vaak mis: ‘Grote graaf- en trommelzeefmachines worden gebruikt om de stoffelijke overschotten van de mee opgegraven grond te scheiden. Niet verteerde lijken worden daarbij ook schandelijk mee gecentrifugeerd. Daarna worden de restanten veelal gewoon gedumpt in een vieze put, ook wel de knekelput genoemd.’

NL onwaardig

Eén van de bestuursleden van de stichting kreeg de stoffelijke resten in zo’n knekelput zelf onder ogen en zag ‘schedels van volwassen mensen en kinderen, stenen, schoeisel, overgebleven kleding, nylons, beslag en houtdelen van lijkkisten’. ‘Nederland onwaardig,’ vindt Alert & Zorgzaam en DZ is het daarmee eens. Piëteit en een respectvolle manier van werken op begraafplaatsen is op deze wijze niet gewaarborgd,’ schrijft Rot in een agenda-initiatief voor de gemeenteraad.

Grafrust

Sinds 1869 bestaat er een wettelijke grafrusttermijn van tien jaar en met steeds meer inwoners heeft ons land ook steeds mer graven nodig, want het percentage cremeren versus begraven blijft redelijk stabiel op circa 65 tegen 35. Jaarlijks overlijden circa 165.000 mensen en zijn er dus minimaal circa 60.000 begraafplekken nodig – en in de komende tien jaar minstens 600.000. Door grafruimingen kan een deel van die benodigde ruimte worden gecreëerd, en DZ vindt het tijd worden om die te reguleren.

Uitwassen tegengaan

‘Tot nu toe is de centrale overheid daar niet in geslaagd. Dat heeft ertoe geleid dat er overal in het land uitwassen en vele incidenten plaatsvinden. De branche is niet in staat – ondanks opdrachten daartoe van het ministerie – om dit tegen te gaan,’ stelt ze in de rondvraag. Dan maar op lokaal niveau, te beginnen in Zaanstad. DZ wil weten hoe het college en de collega’s in de raad dit zien.

Voorstellen

Zo stelt DZ dat menselijke stoffelijke overblijfselen individueel geëmballeerd (‘ingepakt’) dienen te worden en daarna respectvol in het verzamelgraf bijgeplaatst moeten worden. Periodiek toezicht en sancties bij misdragingen zouden ook deel van de protocollen moeten uitmaken. De fracties met ook een landelijke vertegenwoordiging worden opgeroepen daar eens te informeren waarom deze kwestie in het Haagse nog niet is opgepakt.